“De dalende prestaties van onze jongeren in het onderwijs baren de Vlaamse werkgevers zorgen. Een hervorming van het onderwijs is de enige manier om terug aan te knopen bij de absolute wereldtop. Economische groei, die essentieel is voor onze welvaart en sociale zekerheid, halen we nooit zonder een performant onderwijs”. Zo reageert Jo Libeer, gedelegeerd bestuurder van Voka, op de resultaten van Pisa 2012. Concreet pleit Voka voor een hervorming van het secundair onderwijs, de lerarenopleiding en de loopbaan van leraars.

De OESO maakte vandaag de resultaten van Pisa 2012 bekend. Dat is een driejaarlijkse vergelijking van de prestaties van 15-jarige leerlingen op vlak van wiskunde, lezen en wetenschap in 65 landen. Vooral op het vlak van wiskunde moet Vlaanderen terrein ruimen.  We behoren er tot de grootste dalers.  Ook leesvaardigheid en kennis wetenschappen daalt. Werkgeversorganisatie Voka heeft haar bezorgdheden rond de kwaliteit van het secundair onderwijs al geuit tijdens het hervormingsdebat van het voorbije jaar.

Shift naar het Oosten

Pisa 2012 bevestigt vooral een duidelijke verschuiving naar het Oosten: zowat heel de top 7 wat betreft wiskunde kleurt Aziatisch. We bevinden ons met Vlaanderen nog steeds in de top 10 (met een score van 531 delen we de 9e plaats). Als de daling zich echter in de komende jaren zal verderzetten, dreigen we die podiumplaats te verliezen.  Ook zorgwekkend is de daling van het aantal toppresteerders in wiskunde. Zo hebben we nog steeds 25,6 procent toppresteerders (niveau 5 en 6; OESO gemiddelde 12,6%), maar dat is beduidend minder als in 2003 waar we voor wiskunde nog 34,3% procent toppresteerders telden. Het duidt aan dat we ook voor excellente leerlingen de zeilen moeten bijstellen.  Op de andere domeinen, zoals lezen en wetenschappen, merken we ook een achteruitgang: voor leesvaardigheid een daling van 15 punten en voor wetenschappen een daling van 11 punten.

Onderwijshervorming maakt technische richtingen aantrekkelijker

Libeer: “Om die trend om te buigen, dringen we aan op een onderwijshervorming. Die  moet ervoor zorgen dat technische richtingen zoals wiskunde en wetenschappen aantrekkelijker worden voor leerlingen. Het zijn de terreinen waar we de grootste achteruitgang kennen. Landen die in de afgelopen jaren een onderwijshervorming hebben doorgevoerd (zoals bijvoorbeeld Polen, Italië en Portugal) scoren dan weer beter in de Pisa resultaten. Het sterkt Voka in de overtuiging dat het er nu op aan komt om de onderwijshervorming in de komende jaren op het terrein uit te voeren.”

Brede eerste graad haalt schotten weg

“Hierbij willen we bijzondere nadruk leggen op de bredere eerste graad waarbij leerlingen meer op hun kennis, vaardigheden en ‘goesting’ gaan oriënteren in plaats van op maatschappelijk aanzien van bepaalde richtingen. De onderwijshervorming moet het ook mogelijk maken om in technische vakken en richtingen excellente leerlingen beter te gaan ondersteunen. Het weghalen van de schotten tussen ASO, TSO, BSO en TSO moeten er ook voor zorgen dat leerlingen kunnen kiezen uit een brede waaier van mogelijkheden: sommigen meer academisch, andere meer beroepsgericht”, zegt Libeer. In die laatste categorie ziet hij een bijzondere rol weggelegd voor het werkplekleren of duaal onderwijs, waarbij leerlingen ook binnen een onderneming onderwijs kunnen volgen. Om dit te realiseren wil Voka actief meewerken om extra kwaliteitsvolle stageplaatsen te voorzien in de toekomst.

Vaste benoeming afschaffen

“Daarnaast speelt de leerkracht een essentiële rol bij de kennisoverdracht. We moeten in de komende jaren werk maken van een grondige hervorming van het lerarenberoep: excellente leraars zorgen voor excellent  talent. Laten we hun vlakke loopbaan omvormen, hun leertraject boeiender maken,  een meer ‘ondernemende attitude’ in hun opleiding brengen, statuten versimpelen zodat instroom in de leraarscarrière ook vanuit andere takken mogelijk wordt, vaste  benoemingen afschaffen zodat kwaliteit en goesting van gedreven leraars belangrijker wordt dan de anciënniteit en rechten van vermoeide mensen”.

Twee procent groei

Voka lanceerde op zijn congres in november de oproep om samen te werken aan twee procent groei. Libeer: “Willen we in Vlaanderen bij de wereldtop behoren dan moeten we een tandje bijsteken. We haalden onze inspiratie bij verborgen kampioenen: Vlaamse bedrijven die koploper zijn in hun niche in de wereld of in Europa. De Pisa- cijfers bevestigen ons dat er vandaag een belangrijke shift naar het Oosten aan de gang is. Het Vlaams rapport is goed, maar niet goed genoeg. Niet langer trekt Europa het onderwijspeloton. Het zullen de landen zijn die zich wendbaar opstellen, en hun inspiratie in de wereld halen die opnieuw kunnen aanknopen bij de top. Daarom moeten we werk maken van die broodnodige hervorming. Scholen en leerkrachten kunnen in Vlaanderen ook fier zijn dat ze de Europese kopgroep trekt. Laat ons allemaal werken om ons plaats aan de wereldtop terug te winnen. Samen met de scholen, leerlingen, ouders en iedereen die wil meewerken aan een beter onderwijs. Met die ambitie moeten we met deze cijfers aan de slag”.